Wirtualna Ruda

start

historia

zabytki

szlaki

wirtualne spacery

 kontakt

Wincenty Janas

Galeria wyjątkowych postaci związanych z Rudą Śląską

Wincenty Janas urodził się 12 stycznia 1891 roku w Dąbrówce Wielkiej, obecnej dzielnicy Piekar Śląskich. Po ukończeniu szkoły ludowej w Rudzie, pracował w kopalni, gdzie będąc dzieckiem stracił ojca. Był członkiem Towarzystwa Śpiewu „Dzwon” w Rudzie. Mając 16 lat rozpoczął działalność w towarzystwie Eleusis. Była to patriotyczna organizacja, w której śląska młodzież uczyła się historii i literatury ojczystej. Od 1913 roku uczył się w prywatnym gimnazjum w Krakowie. Naukę przerwał mu wybuch I wojny światowej i wcielenie do armii niemieckiej. Brał udział w walkach na wszystkich frontach Europy (we Francji, Belgii oraz wschodniej Europie), gdzie pomimo odniesionej rany uratował dwóch ciężko rannych żołnierzy. Po wojnie wrócił do Rudy Śląskiej i po zdaniu egzaminu nauczycielskiego w Zabrzu organizował kursy języka polskiego i historii. Bycie propagatorem polskości Śląska przypłacił życiem. Po wybuchu powstania został aresztowany przez Reichswerę. Katowany przez 16 bojówkarzy Grenzschutz zmarł 21 sierpnia 1919 roku. Pocztówkę ze zdjęciem jego zmasakrowanych zwłok („ani kawałka zdrowego ciała na nim nie zostało”) wykorzystywano w propagandzie plebiscytowej. Przed śmiercią zapytany, czy jest jeszcze Polakiem, odpowiedział: „Polakiem aż do samej śmierci”. W 1937 roku Wincentemu Janasowi postawiono pomnik, który zburzony przez Niemców dwa lata później, został odbudowany w 1947 roku. Jest patronem Gimnazjum nr 2 w Rudzie Śląskiej, ulicy w dzielnicy Ruda oraz ulic w miastach takich jak Chorzów, Katowice i Zabrze.

Wincenty Janas was born on 12 January 1891 in Dąbrówka Wielka which is currently a district of Piekary Śląskie. After finishing the community school in Ruda he worked in a mine, where as a child he had lost his father. He was a member of Towarzystwo Śpiewu ”Dzwon” (The ”Dzwon” Singing Society) in Ruda. At the age of 16, he became active in the Eleusis society. It was a patriotic organisation which helped Silesian youth learn history and Polish literature. From 1913, he attended a private secondary school in Cracow. His education was interrupted by the outbreak of World War I and his conscription into the German army. He participated in battles at all European fronts (in France, Belgium and eastern Europe), where he saved two badly injured soldiers despite being wounded himself. After the war he came back to Ruda Śląska and after passing a teacher’s exam in Zabrze he organised Polish language and history courses. Being a promoter of the Polishness of Silesia cost him his life. After the outbreak of the Uprising he was arrested by the Reichswehr. Tortured by 16 storm troopers of Grenzschutz, he died on 21 August 1919. A postcard with the photo of his battered corpse (”there was not a single healthy cell of his body left”) was used in the plebiscite propaganda. When asked before his death if he was still Polish, he replied: ”Polish till the very death”. In 1937, a monument in his memory was erected, which was destroyed two years later by the Germans and then rebuilt in 1947. Gimnazjum nr 2 (Secondary School number 2) in Ruda Śląska bears his name, and streets in Ruda district and in cities like Chorzów, Katowice and Zabrze were named after him.

Wincenty Janas wurde am 12. Januar 1891 in Dąbrówka Wielka, einem heutigen Stadtviertel von Piekary Ślaskie geboren. Nach dem Abschluss der Volksschule in Ruda arbeitete er in der Mine, in der er als Kind seinen Vater verloren hatte. Er war Mitglied des Gesangsvereins „Dzwon“ in Ruda. Mit 16 Jahren trat er in die Gesellschaft „Eleusis“ ein, die eine patriotische Organisation war, in der junge Menschen über die schlesische Geschichte und Heimatliteratur lernten. Ab 1913 besuchte er ein Privatgymnasium in Kraków. Durch den Ausbruch des Ersten Weltkrieges und die Einberufung in die deutsche Armee wurde sein Lernen unterbrochen. Er nahm an Kämpfen an allen Fronten Europas (Frankreich, Belgien und Osteuropa) teil, wo er trotz einer Verletzung zwei andere schwer verletzte Soldaten rettete. Nach dem Krieg kehrte er nach Ruda Śląska zurück und organisierte nach bestandener Lehrerprüfung in Zabrze polnische Geschichts- und Sprachkurse. Verbreiter des Polenstums in Schlesien zu sein kostete ihn das Leben. Nach dem Ausbruch des Aufstands wurde er von der Reichswehr verhaftet. Von 16 Schlägern des Grenzschutzes Ost gefoltert starb er am 21. August 1919. Die Postkarte mit dem Bild seiner masakrierten Leiche („Es gab kein gesundes Körperteil an ihm“) wurde in der Plebiszitpropaganda verwendet. Vor seinem Tod wurde er gefragt, ob er noch ein Pole sei, und er antwortete darauf: „Pole bis zu meinem Tod“. Im Jahr 1937 wurde eine Statue von Vincent Janas errichtet. Zwei Jahre später zerstörten die Deutschen die Statue. Sie wurde im Jahre 1947 wiederaufgebaut. Janas ist Namenspatron des Gymnasiums Nr. 2 in Ruda Śląska, einer der Straßen im Stadtviertel Ruda sowie von Straßen in Städten wie Chorzów, Katowice und Zabrze.

powrót do galerii