Wirtualna Ruda

start

historia

zabytki

szlaki

wirtualne spacery

 kontakt

Joanna von Schaffgotsch

Galeria wyjątkowych postaci związanych z Rudą Śląską

Joanna von Schaffgotsch (Gryczik, Grycik, Gryzik, Gryszczyk, Grzyzik). Spadkobierczyni „króla cynku” – Karola Goduli. Ur. 29.04.1842 r. w Porembie (obecnej dzielnicy Zabrza). Córka Johana Gryzika i Antonii z domu Hain. W 1845 roku po śmierci ojca, trzyletnia Joanna od 1846 roku zamieszkała w domu Karola Goduli, a jej opiekunką została młoda gospodyni Emilia Lukas. Karol Godula, mający opinię nie lubiącego dzieci, zaakceptował dziewczynkę jako swoją podopieczną, zatrudnił dla niej nauczyciela M. Kulanka, a w testamencie na jej opiekunów wyznaczył Emilię Lukas, która była odpowiedzialna za jej wykształcenie i opłacanie nauki oraz Maksymiliana Schefflera i Jana Fryderyka Fincklera. Od 16 września 1848 do 8 sierpnia 1849 roku, Joanna przebywała w klasztorze sióstr urszulanek we Wrocławiu. Po powrocie, do którego przyczyniła się Emilia Lukas, znalazła się w pałacu w Szombierkach, gdzie pobierała nauki u prywatnej nauczycielki, pochodzącej z Wiednia, Amalii Porsanner von Ehrenthal. Kiedy siostrzeńcy Karola Goduli wnieśli do sądu odwołanie dotyczące testamentu, Scheffler po otrzymaniu poparcia Sądu Opiekuńczego, razem z Joanną wyjechał do Wrocławia, gdzie ponownie zamieszkała u sióstr urszulanek. Po ukończeniu edukacji zamieszkała w willi Schefflera. W odpowiedzi na starania Maksymiliana Schefflera, Joanna z rąk króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV otrzymała tytuł szlachecki i nazwisko Gryczik von Schomberg-Godula, z pyrlikiem i żelazkiem w herbie rodowym. 15 listopada 1858 roku, szesnastoletnia Joanna wyszła za mąż za hrabiego Hansa Ulricha Schaffgotsch. Małżonkom urodziła się czwórka dzieci (Hans Karl, Clara, Elizabeth i Eleonore). W 1864 roku hrabina Joanna Schaffgotsch została damą honorową królewskiego bawarskiego Orderu Teresy. W posiadaniu Schaffgotschów były liczne majątki, m.in. Szombierki, Orzegów, Bobrek, Bujaków (dobra odziedziczone po Karolu Goduli), Chudów i Małe Paniowy. Fundamentem majątku był spadek po Karolu Goduli, który do roku 1905 hrabina ośmiokrotnie pomnożyła. Największym zakładem należącym do hrabiny była kopalnia „Paulus-Hohenzollern” w Szombierkach, która zajmowała czołową pozycję wśród kopalń Górnego Śląska. Schaffgotschowie zajmowali piąte miejsce wśród dziesięciu największych przedsiębiorstw w przemyśle górniczym. Majątek rodzinnej spółki: Hrabiowskie Zakłady Schaffgotschów, oszacowano na 50 mln marek, a głównym udziałowcem była hrabina. Joanna z mężem przyczyniła się do rozwoju przemysłu górniczo-hutniczego. W swoich zakładach zatrudniała pobliskich mieszkańców i przybywających za pracą spoza Śląska. Z myślą o nich powstawały domy, szkoły, przedszkola, kościół oraz szpital. W dniu dzisiejszym nadal można podziwiać spuściznę Schaffgotschów w postaci kościołów w Goduli, Orzegowie, Bobrku i Szombierkach, budynków szkół w Goduli i Chebziu, budynków mieszkalnych oraz kopalni KWK „Bobrek Centrum”. Joanna Schaffgotsch zmarła 21 czerwca 1910 roku w Kopicach. Górnicy i hutnicy okazali jej swój szacunek niosąc trumnę. Wizerunek Schaffgotschów można zobaczyć w witrażu w kościele Ścięcia Św. Jana Chrzciciela w Goduli.

Joanna von Schaffgotsch (Gryczik, Grycik, Gryzik, Gryszczyk, Grzyzik). Heiress of the ”king of zinc” – Karol Godula. She was born on 29 April 1942 in Poremba. She was a daughter of Johan Gryzik and Antonia (née Hain). In 1845, after her father's death, the three-year-old Joanna moved into Karol Godula's house in 1846, the young housekeeper Emilia Lukas became her nurse. Karol Godula, who was believed not to be fond of children, took the girl as his charge. He hired a teacher for her (by the name of M.Kulanek) and in his will he designated as her guardians Emilia Lukas (who was responsible for her education and financing it), Maksymilian Scheffler and Jan Fryderyk Finckler. From 16 September 1848 to 8 August 1849, Joanna stayed in the convent of the Ursulines of the Roman Union in Wrocław. After her return, to which Emilia Lukas contributed, she settled in the palace in Szombierki, where she was taught by a Viennese tutor Amalia Porsanner von Ehrenthal. When Karol Godula’s nephews appealed against the will, Scheffler, supported by the Family Court, went with Joanna to Wrocław, where she stayed again in the convent of the Ursulines of the Roman Union. After finishing her education she lived in Scheffler’s villa. Thanks to Maksymilian Scheffler’s efforts, Joanna was appointed a dame by the Prussian king Frederick William IV and received the surname of Gryczik von Schomberg-Godula, with the hammer and pick in the coat of arms. On 15 November 1858, the sixteen-year-old Joanna married Count Hans Ulrich Schaffgotsch. They had four children (Hans Karl, Clara, Elizabeth and Eleonore). In 1864, Countess Joanna Schaffgotsch became a Lady of Honour of the Order of Theresa. The Schaffgotsch owned numerous estates, among others: Szombierki, Orzegów, Bobrek, Bujaków (the goods inherited from Karol Godula), Chudów and Małe Paniowy. The inheritance from Karol Godula was the basis of the wealth which the Countess multiplied eightfold by 1905. The biggest plant owned by the Countess was the Paulus-Hohenzollern coal mine in Szombierki, which was one of the most significant coal mines of Upper Silesia. The Schaffgotsch business placed 5th among the top 10 biggest enterprises of the mining industry. The properties of the family company, Count Schaffgotsch Factories, were estimated at 50 million marks and the Countess was its main shareholder. Joanna, together with her husband, contributed to the development of the mining and smelting industry. In her factories she employed the local inhabitants and those coming to work from outside Silesia. Houses, schools, kindergartens, a church and a hospital were built for them. Nowadays, the legacy of the Schaffgotsch can still be admired – the churches in Godula, Orzegów, Bobrek and Szombierki, school buildings in Godula and Chebzie, houses and the Bobrek Centrum coal mine. Joanna Schaffgotsch died on 21 June 1910 in Kopice. Miners and mill workers showed their respect for her by carrying her coffin. The Schaffgotsch are depicted in the stained glass in The Beheading of Saint John the Baptist church in Godula.

Joanna von Schaffgotsch (Gryczik, Grycik, Gryzik, Gryszczyk, Grzyzik). Erbin des „Zinkkönigs“ - Karl Godulla. Sie wurde als Tochter von Jahan Gryzik und Antonia (geb. Hain) am 29.04.1842 in Poremba geboren. Nach dem Tod ihres Vaters im Jahre 1845 zog die dreijährige Joanna im Jahr 1846 in Karl Godullas Wohnung ein, der sie durch seine junge Bedienstete Emilia Lukas betreuen ließ. Karl Godulla, der nicht gerade den Ruf eines Kinderfreundes hatte, akzeptierte das Mädchen als seine Pflegetochter und stellte M. Kulanka als ihre Lehrerin an. In seinem Testament wählte er als Joannas Vormunde Emilia Lukas, die für die Ausbildung und die Bezahlung der Bildung verantwortlich war, sowie Maximilian Scheffler und Johannes Friedrich Finckler. Vom 16. September 1848 bis zum 8. August 1849 war Joanna im Kloster der Ursulinen in Wrocław. Nach ihrer Rückkehr, die von Emilia Lukas vorangetrieben worden war, weilte sie im Palast in Szombierki, wo sie von der Privatlehrerin Amalia Porsanner von Ehrenthal aus Wien unterrichtet wurde. Als die Neffen von Karl Godulla Berufung für das Testament einlegten, zog Scheffler mit Joanna mit Zustimmung des Vormundschaftsgerichtes nach Wrocław um, wo sie wieder bei den Ursulinen wohnte. Nach ihrer Ausbildung lebte sie in einer von Schefflers Villen. Als Antwort auf Maximilian Schefflers Bemühungen wurde Joanna durch den preußischen König Friedrich Wilhelm in den Adelsstand erhoben und führte fortan den Namen Gryczik von Schomberg-Godula, mit Schlägel und Bergeisen im Wappen. Am 15. November 1858 heiratete die 16-jährige Joanna den Grafen Hans Ulrich Schaffgotsch. Mit ihm bekam sie vier Kinder (Hans Karl, Clara, Elizabeth und Eleonore). Im Jahre 1864 wurde Gräfin Joanna Schaffgotsch Ehrendame des Theresienordens. Der Familie Schaffgotsch gehörten zahlreiche Vermögen, einschließlich Szombierki, Orzegów, Bobrek, Bujaków (von Karl Godulla vererbt), Chudów und Małe Paniowy. Die Grundlage des Vermöges war das Erbe von Karl Godulla, das sie bis 1905 verachtfachte. Das größte Unternehmen im Besitz der Gräfin war die Grube „Paulus-Hohenzollern“ in Szombierki, die die führende Position unter den Bergwerken Oberschlesiens innehatte. Die Schaffgotschs belegten den fünften Platz unter den zehn größten Unternehmen in der Bergbauindustrie. Das Vermögen des Familienunternehmens: Die Gräflich Schaffgottsche Werke, die auf 50 Millionen Mark geschätzt wurden - der Hauptaktionär war die Gräfin. Joanna und ihr Mann leisteten einen Beitrag zur Entwicklung der Bergbau- und Hüttenindustrie. In ihren Werken beschäftigte sie einheimische sowie immigrierte Arbeiter, die von außerhalb Schlesiens kamen. Für diese wurden Häuser, Schulen, Kindergärten, eine Kirche und ein Krankenhaus errichtet. Noch heute kann man das Erbe der Familie Schaffgotsch in Form von Kirchen in Godula, Orzegów, Bobrek und Szombierki, Schulgebäuden in Goduli und Chebzie, Wohngebäuden und der Grube KWK „Bobrek Centrum“ bewundern. Joanna Schaffgotsch starb am 21. Juni 1910 in Kopice. Die Bergbau- und Hüttenarbeiter zeigten ihr ihre Hochachtung, indem sie ihren Sarg trugen. In der Glasmalerei der Kirche der Enthauptung Johannes des Täufers in Godula kann man ein Bild der Familie Schaffgotsch sehen.

powrót do galerii