Wirtualna Ruda

start

historia

zabytki

szlaki

wirtualne spacery

 kontakt

Wieś Ruda z XIII w.

(nawsie, zapłocie) ul. Bujoczka, Starowiejska

Przechodniu, miejsce w którym się znajdujesz jest miejscem szczególnym dla Rudy Śląskiej i jej mieszkańców. Tutaj właśnie od co najmniej XIII wieku włościański żywot wiedli nasi skrzętni praojcowie we wsi Ruda, której istnienie poświadcza „Liber fundations episcopatus Vratislaviencis” (Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) z lat 1295-1305. Ten dokument jest najstarszym zachowanym źródłem historycznym dotyczącym naszego miasta w jego obecnych granicach.

Prawdziwym skarbem ustrzeżonym przez wieki dla nas i – miejmy nadzieję – dla tych, co po nas, jest niemalże niezmieniony zarys średniowiecznej wsi Ruda, który przetrwał stulecia mimo licznych przeciwności losu (pomory, klęski żywiołowe, wojny). Ten nieduży skrawek Śląska fortunnie oparł się rewolucji przemysłowej, która od połowy XIX w. ze szczętem zmieniała tutejsze krajobrazy.

Średniowieczna Ruda to typowa wieś placowa, owalnica, której kształt nadawały dwie łukowate gęsto zabudowane ulice. To dzisiejsze ulice: Starowiejska (nomen omen) i Wiktora Bujoczka, pomiędzy którymi to ulicami powstał wrzecionowaty plac zwany Nawsiem (nowszym), stanowiący wówczas dobro wspólne mieszkańców. Było tu miejsce dla studni, poideł dla bydła, zaś łąkę skubała „drobno gowiedź” gospodarska. Tu toczyło się życie społeczne osadników. Do wsi prowadziły dwa wejścia/wyjścia, które – być może – w razie potrzeby zamykano bramami.
Kiedy wieś się rozwijała, a było tak w przypadku Rudy, poszerzano jej przestrzenne granice, skutkiem czego powstawały nowe miejsca osadnicze tzw. zapłocia (zopocia). Historycznymi pamiątkami takiego zabiegu są u nas dzisiejsze ulice Kościelna i Janasa.

Przechodniu, dobrze, że zatrzymałeś się na moment, bo to i okolica wyjątkowa, i jej ulice niezwyczajne. Przemierzając je, być może, stąpamy po śladach naszych przodków, a kiedyś tam sami w ich ślady pójdziemy i obyśmy zostawili potomnym nasz własny trop.

The 13th century village of Ruda (nawsie, zapłocie)

Das Dorf Ruda im 13. Jahrhundert (Anger und Vordorf)

The place where you are standing, passer-by, is a special place for Ruda Śląska and its inhabitants. It was here that our thrifty forefathers led their peasant lives in the village of Ruda, the existence of which since at least the 13th century is confirmed by the 1295-1305 Liber fundations episcopatus Vratislaviencis (the book of tithes paid to the bishop of Wrocław). The Liber is the oldest extant historical source which mentions our city within its present borders.
The outline of the medieval village of Ruda, which has survived unchanged despite numerous adversities (such as plagues, natural disasters or wars), is a true treasure not only for us but also, hopefully, for posterity. This little patch of Silesia was fortunate to stand the tide of the industrial revolution, which was changing the region’s landscapes completely since the middle of the 19th century.
The medieval Ruda was a typical oval village, whose shape was defined by two arching, densely housed streets. They were today’s ul. Starowiejska (English: “Old Village”) and ul. Wiktora Bujoczka, in between which a spindle-shaped square called Nawsie (“newer”), then a common good of the inhabitants, was formed. There was a well, several watering places for cattle, and a meadow for the drobno gowiedź, or the small peasants. Here was where the social life of the settlers took place. There were two entrances/exits to the village, both of which could be closed if necessary.
When a village grew, which was the case with Ruda, its territorial boundaries were expanded, as a result of which new settling places, the so-called zapłocia or zopocia, appeared. Today’s ul. Kościelna and ul. Janasa are historical reminders of this process.
It is good that you have stopped by for a moment, passer-by, for the area is special, and its streets – unusual. It may be that as we walk along these streets, we walk in the footsteps of our forefathers, and as one day we will go there too, may we leave our own track behind for posterity.
 

Liebe Passantin, lieber Passant! Der Ort, an dem Sie sich gerade befinden, ist ein besonderer Ort für Ruda Śląska und ihre Bewohner. Mindestens seit dem 13. Jahrhundert führten hier unsere sorgfältigen Ahnen ein ländliches Leben im Dorf Ruda, dessen die Existenz das „Liber fundations episcopatus Vratislaviencis“ (Buch der finanzielen Austattung des Bistums Breslau) aus den Jahren 1295-1305 beglaubigt. Dieses Dokument ist die älteste erhaltene historische Quelle über unsere Stadt in ihren heutigen Grenzen.
Der wahre Schatz, der seit Jahrhunderten für uns und - hoffentlich - für diejenigen, die nach uns kommen, bewahrt wird, ist der nahezu unveränderte Umriss des mittelalterlichen Dorfes Ruda, der trotz vieler Widrigkeiten des Schicksals (Seuchen, Naturkatastrophen, Kriege) die Jahrhunderte überdauerte. Dieses kleine Stück Schlesiens widersetzte sich glücklicherweise der industriellen Revolution, die ab Mitte des 19. Jahrhunderts die lokalen Landschaften völlig veränderte.
Das mittelalterliche Dorf Ruda ist ein typisches Platzdorf, dem zwei gewölbte, dicht bebaute Straßen seine Form gaben. Dies sind die heutige Starowiejska-Straße (nomen est omen) und die Straße von Wiktor Bujoczka, zwischen deren man einen spindelförmigen Platz baute, der Nawsie nowsze (dt.: Neu Anger) genannt wurde und heute öffentliches Eigentum ist. Dort gab es Platz für einen Brunnen und Tränken für Rindvieh, die Wiese jedoch wurde von den „drobno gowiedź“ (Hoftieren) gestutzt. Hier fand das gesellschaftliche Leben der Siedler statt. Zum Dorf führten zwei Ein- und Ausgänge, die man - eventuell - wenn nötig mit Pforten verschloss. Wenn Dörfer wuchsen, und dies war auch in Ruda der Fall, weiteten sich ihre räumlichen Grenzen, so dass neue Siedlungsplätze, so genannte zapłocie (dt.: Vordörfer), entstanden. Historische Souvenirs dieses Prozesses sind bei uns die heutige Kościelna-Straße und Janas-Straße.
Liebe Passantin, lieber Passant! Schön, dass Sie für einen Moment angehalten haben, denn dies ist eine einzigartige Umgebung und ihre Straßen sind ungewöhnlich. Über sie wandelnd, treffen wir vielleicht auf die Spuren unserer Vorfahren. Irgendwann werden wir auch in ihre Fußstapfen treten. Lasst uns unseren Nachfahren auch unsere eigenen Spuren hinerlassen!