|
|||
|
|||
|
|||
broszura informacyjna o koksowni Orzegów w postaci pliku pdf
treść broszury: |
|||
Projekt „Rekultywacji i remediacji terenów dawnej koksowni Orzegów w Rudzie Śląskiej” nr POIS.02.05.00-00-0006/17 w ramach działania 2.5 oś priorytetowa II Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020
Inwestor: Miasto Ruda Śląska Dofinansowanie: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Generalny wykonawca: Menard sp. z o.o. Warszawa Inżynier kontraktu: Inwest-Complex sp. z o.o. Gliwice
Wprowadzenie:
Dzięki przeprowadzonej remediacji i rewitalizacji terenu dawnej koksowni Orzegów nie tylko Ruda Śląska ale i cały region zyskuje kolejną bezpieczną, zielona przestrzeń. Niezwykle ważne jest także zabezpieczenie zachowanych fragmentów budynków koksowni oraz przygotowanie ścieżek dydaktycznych, co pozwoli ocalić historię tego miejsca dla przyszłych pokoleń.
Prezydent Miasta Ruda Śląska Grażyna Dziedzic
zdjęcie przedstawia ręczne rozbijanie koksu
Zakład koksochemiczny - koksownia „Orzegów” został uruchomiony w 1903 roku pod nazwą koksownia „Gotthard”. Powstał z inicjatywy właścicieli okolicznych terenów – małżeństwa Joanny i Hansa Ulryka Schaffgotschów.. Prace budowlane i późniejsze prowadzenie nowego zakładu powierzyli oni koncernowi „Oberschlesische Kokswerke und Chemische Fabriken” (OBERKOKS). W roku otwarcia zakładu działała w nim pierwsza 35-komorowa bateria pieców koksowniczych. W 1908 r. funkcjonowały już trzy baterie pieców oraz pięć kotłów. Węgiel do koksowni sprowadzano z pobliskiej kopalni „Gotthard” (później „Karol”). W 1922 roku w wyniku działań związanych z III Powstaniem Śląskim oraz zgodnie z rezultatami plebiscytu z 1921 roku, Orzegów wraz ze znajdującą się na jego terenie koksownią został przyłączony do Rzeczypospolitej Polskiej. Zakład stał się wówczas częścią spółki akcyjnej „Godulla S.A” w Chebziu.
zdjęcie przedstawia koksownię "Orzegów" w 2018 roku
Niska wydajność baterii koksowniczych oraz trudne warunki pracy spowodowały, że przedsiębiorstwo zostało zamknięte w 1976 roku jako przestarzałe i niemożliwe do rozbudowy ze względu na szkody górnicze ujawniające się na jego terenie. W 1987 roku koksownia została wpisana do rejestru zabytków województwa śląskiego. Ochroną objęto ciąg komór pierwszej baterii koksowniczej, zbiornik smoły, wieżę węglową oraz odcinek drogi dojazdowej wraz z otoczeniem. Orzegowska koksownia jest obecnie jednym z najcenniejszych obiektów tego typu na terenie kraju, a zachowane budynki stanowią bezcenny dokument rozwoju procesu technologicznego przeróbki węgla kamiennego. Paradoksalnie te czynniki, które zadecydowały o likwidacji zakładu, stanowią obecnie o jego ogromnej historycznej wartości.
zdjęcie przedstawia koksownię "Orzegów" w 2018 roku
zdjęcie przedstawia widok z góry na wieżę nawęglania oraz cięg komór pierwszej baterii koksowniczej w 2018 roku
Niestety, od czasu unieruchomienia przedsiębiorstwa, teren koksowni ulegał ciągłej degradacji. Niszczały zabytkowe obiekty, a otaczająca je przestrzeń zarastała krzewami i drzewami. Degradację obszaru potęgowały dzikie wysypiska śmieci. Prowadzone badania gruntów wykazywały natomiast skażenie gleby, co dodatkowo utrudniało skuteczne zagospodarowanie terenu. W 2017 roku władze Miasta Ruda Śląska postanowiły o podjęciu działań rewitalizacyjnych. Opracowano wówczas koncepcję „Rekultywacji i remediacji terenów dawnej koksowni Orzegów” oraz wystąpiono z wnioskiem o dofinansowanie tej inwestycji do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach działania 2.5 osi priorytetowej II Programu Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020. Projekt został pozytywnie oceniony, a miastu przyznano środki wysokości prawie 18 000 000 zł, stanowiące 85% kosztów całej inwestycji.
zdjęcie przedstawia wizualizację oraz projekt rzutu terenu
Realizacja przedsięwzięcia rozpoczęła się w 2018 roku – najpierw prowadzono prace projektowe, później działania w terenie. Dokonane szczegółowe badania gruntu wykazały obecność na obszarze dawnej koksowni metali ciężkich, cyjanków oraz różnych związków ropopochodnych. Aby oczyścić teren zastosowano jednocześnie technologię bioremediacji (usuwania zanieczyszczeń za pomocą żywych mikroorganizmów) i fitoremediacji (technologii wykorzystującej rośliny w procesie oczyszczania). Zastosowano także tzw. bariery reaktywne, w których dochodzi do procesu geochemicznego między zanieczyszczoną substancją a materiałem wypełniającym barierę. W ramach prowadzonych prac usunięto również dziką roślinność, wprowadzając w jej miejsce nowe nasadzenia. Renowacją zostały objęte obiekty budowlane, stanowiące pozostałości po dawnym zakładzie. Zabezpieczono konstrukcyjnie i poddano pracom konserwacyjnym budynek wieży węglowej, zbiornik smoły i baterie pieców koksowniczych. Baterie przykryto betonowym stropem, którego część to jednocześnie taras, stanowiący punkt widokowy na całe założenie parkowe.
zdjęcie przedstawia widok z góry w trakcie prac rewitalizacyjnych
zdjęcie przedstawia wieżę węglową w 2018 roku
zdjęcie przedstawia wieżę węglową w 2020 roku
zdjęcie przedstawia zbiornik smoły i wieżę węglową w 2018 roku
zdjęcie przedstawia wieżę węglową i baterię koksowniczą w 2020 roku
Na ścianach wieży węglowej oraz na elewacji baterii koksowniczej umieszczono tablice informacyjno-edukacyjne na temat procesów technologicznych stosowanych w koksowni „Orzegów” oraz historii przedsiębiorstwa. Powierzchnię parku podzielono na dwie strefy – teren przylegający do zabytkowych obiektów zagospodarowano alejkami parkowymi i obiektami małej architektury, a północną część założenia zaaranżowano jako teren zielony bez wytyczonych ścieżek. Obszar inwestycji oświetlono, wybudowano ogólnodostępną toaletę, utworzono miejsca parkingowe i wiatę rowerową, wybudowano dwa place zabaw dla dzieci, ustawiono ławki parkowe oraz leżaki. Dzięki przeprowadzonym działaniom obszar został całkowicie zrewitalizowany – oczyszczono glebę z niebezpiecznych substancji, wykonano zmianę zagospodarowania terenu na park rekreacyjno-edukacyjny oraz zadbano o upamiętnienie pierwotnej funkcji tego miejsca. Łączny koszt całej inwestycji to 21 183 983,60, z czego dofinansowanie ze środków unijnych wyniosło 17 998 022,06 zł.
zdjęcie przedstawia wnętrze wieży węglowej w 2018 roku (po lewej) oraz w 2020 roku (po prawej)
zdjęcie przedstawia wnętrze wieży węglowej w 2018 roku
zdjęcie przedstawia wnętrze wieży węglowej w 2020 roku
zdjęcie przedstawia górną baterię koksowniczą w 2018 roku
zdjęcie przedstawia górną baterię koksowniczą w 2020 roku
zdjęcia przedstawia elementy małej architektury zamontowane w utworzonym parku
|
|||
Zapraszamy do zapoznania się z poniższymi dokumentami opisującymi koksownię "Orzegów":
Historia Koksowni "Orzegów" w Rudzie Śląskiej - książka autorstwa Adama Frużyńskiego
decyzja o wpisaniu koksowni do rejestru zabytków
|
|||
|
|
|
Projekty dofinansowane ze środków zewnętrznych |
|
|
|